Επεξεργασία Καρλ Μαρξ

{{Κάρτα προσώπου
| όνομα = Καρλ Μαρξ
| ιθαγενές_όνομα = Karl Marx
| εικόνα = Αρχείο:Marx.jpg
| μέγεθος_εικόνας = 225px
| κλίμακα_εικόνας =
| κείμενο_εικόνας = Καρλ Μαρξ
| λεζάντα_εικόνας = Πορτρέτο του συντρόφου Μαρξ.
| εθνικότητα = Πρωσική (1818–1845)</br>Καμία (μετά το 1845)
| σημαντικό_έργο = [[Μαρξισμός]]
| πεδίο = [[Φιλοσοφία]], [[επιστήμη]], [[πολιτική οικονομία]], [[ιστορία]]
| όνομα_γέννησης = Karl Heinrich Marx
| ημερομηνία_γέννησης = {{ημερομηνία γέννησης|1818|05|05}}
| τόπος_γέννησης = Τριέρη, Πρωσία
| ημερομηνία_θανάτου = {{ημερομηνία και ηλικία θανάτου|1883|03|14|1818|05|05}}
| τόπος_θανάτου = Λονδίνο, [[Ηνωμένο Βασίλειο]]
}}
Ο '''Καρλ Χάινριχ Μαρξ''' (5 Μάη 1818 – 14 Μάρτη 1883) ήταν Γερμανός φιλόσοφος, οικονομολόγος, ιστορικός, κοινωνιολόγος, θεωρητικός της πολιτικής, δημοσιογράφος και σοσιαλιστής επαναστάτης του 19ου αιώνα που, μαζί με το φίλο και επί πολλά χρόνια συνεργάτη του [[Φρίντριχ Ένγκελς]] ανακάλυψε τους νόμους που διέπουν την ανάπτυξη των ανθρωπίνων κοινωνιών στη βάση του [[διαλεκτικός υλισμός|διαλεκτικού υλισμού]], δημιουργώντας μια σχολή σκέψης που έμεινε γνωστή ως [[Μαρξισμός]].

Ο Μαρξ είναι ο σημαντικότερος διανοούμενος του [[Κομμουνισμός|κομμουνιστικού]] κινήματος. Ανέδειξε τις [[Αντίφαση|αντιφάσεις]] και την ενδογενή [[εκμετάλλευση]] που διέπει τον [[καπιταλισμός|καπιταλισμό]] και συνέβαλε στην ανάπτυξη [[σοσιαλισμός|σοσιαλιστικών]] οικονομικών μοντέλων.

Τα πλέον γνωστά του έργα, το ''Κομμουνιστικό μανιφέστο'', που συνέγραψε το 1848 με τον Έγκελς, και το ''Κεφάλαιο'', ο πρώτος τόμος του οποίου ολοκληρώθηκε το 1867, είχαν τεράστια επιρροή παγκοσμίως.

== Βιογραφία ==

=== Τα πρώτα χρόνια ===
Ο Μαρξη γεννήθηκε στις 5 Μάη του 1818 στη μικρή αγροτική πόλη της Τριέρης, στο νότο της πρωσικής Ρηνανίας (στα εδάφη της σημερινής Γερμανίας), κοντά στα σύνορα με τη [[Βασίλειο της Γαλλίας (1814-1848)|Γαλλία]]. Την εποχή εκείνη, η Τριέρη είχε περίπου 11 χιλιάδες κατοίκους<ref>{{Παραπομπή|συγγραφέας=Michael Heinrich|έτος=2019|τίτλος=Karl Marx and the birth of modern society: the life of Marx and the development of his work|σελ=39-40|isbn=978-1-58367-735-3|τόπος=New York|εκδότης=Monthly Review Press|lg=http://libgen.rs/book/index.php?md5=CE9645B504370175EDDFD48581F413A6|απόφθεγμα=In 1819, Trier had hardly more than 11,000 inhabitants; furthermore, about 3,500 soldiers were stationed in Trier (Monz 1973: 57). This was not an especially large population, even if one takes into consideration that back then most people lived in the countryside and cities had far fewer inhabitants than today. [...] The Trier in which Marx grew up was characteristically rural; it had only two main streets, the rest of the town consisting of side alleys and little streets.|τόμος=1: 1818–1841}}</ref> και στην περίοδο 1794-1815 η πόλη ανήκε στη Γαλλία, κάτι που άλλαξε με την ήττα του [[Ναπολέων Βοναπάρτης|Ναπολέοντα]] και την προσάρτηση της περιοχής από τη Πρωσία.<ref>{{Παραπομπή|συγγραφέας=Michael Heinrich|έτος=2019|τίτλος=Karl Marx and the birth of modern society: the life of Marx and the development of his work|σελ=39-40|απόφθεγμα=In 1794, Trier was occupied by French troops. Revolutionary France had not only beaten back the monarchist powers but had made considerable territorial conquests. [...] After Napoleon’s failed Russian campaign, French rule ended. In 1815, at the Congress of Vienna, Catholic Trier, along with the Rhineland, was awarded to Protestant Prussia.|τόπος=New York|εκδότης=Monthly Review Press|isbn=978-1-58367-735-3|lg=http://libgen.rs/book/index.php?md5=CE9645B504370175EDDFD48581F413A6|τόμος=1: 1818–1841}}</ref> Ήταν το τρίτο παιδί του Χάινριχ και της Ενριέττας Μαρξ, μεγαλώνοντας με εφτά αδέρφια. Τα περισσότερα από αυτά είχαν πεθάνει μέχρι το 1847, στην ηλικία των 29, από φυματίωση, με εξαίρεση τις τρεις αδερφές του, οι οποίες τελικά τον ξεπέρασαν σε διάρκεια ζωής: τη Σοφία (1816-1886), την Αιμιλία (1822-1888) και τη Λουίζα (1821-1893).<ref>{{Παραπομπή|συγγραφέας=Michael Heinrich|έτος=2019|τίτλος=Karl Marx and the birth of modern society: the life of Marx and the development of his work|σελ=35|isbn=978-1-58367-735-3|τόπος=New York|εκδότης=Monthly Review Press|lg=http://libgen.rs/book/index.php?md5=CE9645B504370175EDDFD48581F413A6|απόφθεγμα=Karl was not his parents’ first child; in 1815, their son Mauritz David and in 1816 daughter Sophie had been born. However, Mauritz David died in 1819. In the years following, further siblings were born: Hermann (1819), Henriette (1820), Louise (1821), Emilie (1822), Caroline (1824), and Eduard (1826), so that Karl grew up with seven siblings total. However, not all of them would go on to live long lives: Eduard, the youngest brother, was eleven when he died in 1837. Three other siblings were hardly older than 20 at the time of their death: Hermann died in the year 1842, Henriette in 1845, and Caroline in 1847. In all cases, the cause of death was given as “consumption” (tuberculosis), a widespread illness in the nineteenth century. The three remaining sisters lived considerably longer; they also survived their brother Karl. Sophie died in 1886, Emilie in 1888, and Louise in 1893.|τόμος=1: 1818–1841}}</ref>

Η οικογένεια του Καρλ Μαρξ ανήκε στην ακμάζουσα τάξη των [[Μικροαστοί|μικροαστών]] της Τριέρης και είχε εβραϊκές ρίζες και από τους δυο γονείς του, αλλά όλη η οικογένεια στράφηκε στον [[Προτεσταντισμός|προτεσταντισμό]] το 1824.<ref>{{Παραπομπή|συγγραφέας=Michael Heinrich|έτος=2019|τίτλος=Karl Marx and the birth of modern society: the life of Marx and the development of his work|σελ=35|isbn=978-1-58367-735-3|τόπος=New York|εκδότης=Monthly Review Press|lg=http://libgen.rs/book/index.php?md5=CE9645B504370175EDDFD48581F413A6|απόφθεγμα=Parents Heinrich (1777–1838) and Henriette (1788–1863) had married in 1814. Both came from Jewish families that converted to Protestant Christianity. Karl Marx was baptized on August 26, 1824, along with his then six siblings. At this point, his father had already been baptized; the exact date, however, is not known. His mother was baptized a year later, on November 20, 1825. On the occasion of the baptism of her children, according to the entry in the church register, she wanted to wait with her own baptism out of consideration for her still-living parents, but she wanted her children to be baptized.|τόμος=1: 1818–1841}}</ref> Ο πατέρας του Καρλ, Χάινριχ, ήταν ένας εύπορος νομικός με καλή φήμη στα ανώτερα στρώματα της κοινωνίας της Τριέρης, και είχε καταφέρει να αποκτήσει ορισμένο βαθμό πλούτου.<ref>{{Παραπομπή|συγγραφέας=Michael Heinrich|έτος=2019|τίτλος=Karl Marx and the birth of modern society: the life of Marx and the development of his work|σελ=35-42|isbn=978-1-58367-735-3|τόπος=New York|εκδότης=Monthly Review Press|lg=http://libgen.rs/book/index.php?md5=CE9645B504370175EDDFD48581F413A6|απόφθεγμα=Marx’s father was a well-regarded lawyer in Trier, and his income allowed his family a certain affluence. Both the house on Brückengasse (today Brückenstraße), which the family rented and in which Karl was born,16 as well as the somewhat smaller, but centrally located house on Simeonstraße that the family purchased in the autumn of 1819 and in which young Karl grew up, were among the better bourgeois homes of the city. (p.35)
[...]
The center of social life in Trier was the Literary Casino Society (Literarische Casinogesellschaft) founded in 1818. Its statutes determined its purpose to be “maintaining a reading society connected to an association location for the convivial enjoyment of educated people” (quoted in Kentenich 1915: 731). In the Casino building, completed in 1825, there was a reading room that also contained several foreign newspapers. Balls and concerts, and on special occasions banquets, were regularly held (see Schmidt 1955: 11ff.). The sophisticated bourgeois stratum and the officers of the garrison belonged to the Casino. Karl’s father, Heinrich Marx, was one of the founding members. Similar societies, often with the same name, also arose at the end of the eighteenth and beginning of the nineteenth century in other German cities; they were important focal points for the emerging bourgeois culture. Critique of existing political conditions was also articulated here. (pp. 41-42)|τόμος=1: 1818–1841}}</ref><ref>{{Παραπομπή|συγγραφέας=Michael Heinrich|έτος=2019|τίτλος=Karl Marx and the birth of modern society: the life of Marx and the development of his work|σελ=67-68|isbn=978-1-58367-735-3|τόπος=New York|εκδότης=Monthly Review Press|lg=http://libgen.rs/book/index.php?md5=CE9645B504370175EDDFD48581F413A6|απόφθεγμα=Professional success was also reflected in a certain level of affluence. In 1819, Heinrich Marx was able to buy a house on Simeonstraße. According to the tax information evaluated by Herres, Heinrich Marx was assessed in 1832 as having an income of 1,500 talers annually, thus belonging to the upper 30 percent of the Trier middle and upper class that had a yearly income of more than 200 talers. Since this middle and upper class only comprised around 20 percent of the population, the Marx family, in terms of income, belonged to the upper 6 percent of the total population. With this income, the family was also able to accumulate a certain level of wealth, owning multiple plots of land used for agriculture, among which were vineyards. For wealthy citizens of Trier, ownership of vineyards was a popular retirement provision. The Marx family also employed servants. In the year 1818, there was at least one maid; for the years 1830 and 1833, “two maids” are documented.|τόμος=1: 1818–1841}}</ref> 

Ο Καρλ Μαρξ και η αδερφή του Σοφία γνώρισαν τους Έντγκαρ και [[Τζένη φον Βέστφαλεν]], που αργότερα έγινε η σύζυγος του Μαρξ. Η φιλία αυτή άρχισε είτε από τον ίδιο τον Καρλ, είτε από τον Έντγκαρ, ο οποίος σπούδαζε στο ίδιο σχολείο με αυτόν, είτε μέσα από μια φιλική σχέση μεταξύ των πατεράδων τους.<ref>{{Παραπομπή|συγγραφέας=Michael Heinrich|έτος=2019|τίτλος=Karl Marx and the birth of modern society: the life of Marx and the development of his work|σελ=36|isbn=978-1-58367-735-3|τόπος=New York|εκδότης=Monthly Review Press|lg=http://libgen.rs/book/index.php?md5=CE9645B504370175EDDFD48581F413A6|απόφθεγμα=Eleanor reports that among Marx‘s earliest playmates was his future wife, Jenny von Westphalen, and her younger brother Edgar. The latter attended the same school as Marx and also received confirmation along with him on March 23, 1834. How the children‘s friendship came about and when it began, however, remains unknown. We know that Marx‘s older sister Sophie was friends with Jenny, but whether it was the two girls or the two boys Karl and Edgar who first made friends, or whether the children‘s friendship was first initiated through the friendly relationship between their fathers, is not known.|τόμος=1: 1818–1841}}</ref> Η οικογένεια φον Βέστφαλεν ήταν επίσης μικροαστική.<ref>{{Παραπομπή|συγγραφέας=Michael Heinrich|έτος=2019|τίτλος=Karl Marx and the birth of modern society: the life of Marx and the development of his work|σελ=45|isbn=978-1-58367-735-3|τόπος=New York|εκδότης=Monthly Review Press|lg=http://libgen.rs/book/index.php?md5=CE9645B504370175EDDFD48581F413A6|απόφθεγμα=Ludwig von Westphalen and Heinrich Marx had annual incomes of 1,800 and 1,500 taler, respectively.|τόμος=1: 1818–1841|image=Annual income of Trier households 1831–1832.png}}</ref> Ο νεαρός Καρλ διατηρούσε σχέσεις φιλίας με το βαρόνο Γιόχαν Λούντβιχ φον Βέστφαλεν, πατέρα της Τζένης, ο οποίος αργότερα άσκησε επιρροή στον Μαρξ μέσα από την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ τους.<ref>{{Παραπομπή|συγγραφέας=Michael Heinrich|έτος=2019|τίτλος=Karl Marx and the birth of modern society: the life of Marx and the development of his work|σελ=36|isbn=978-1-58367-735-3|τόπος=New York|εκδότης=Monthly Review Press|lg=http://libgen.rs/book/index.php?md5=CE9645B504370175EDDFD48581F413A6|απόφθεγμα=Eleanor also discloses that the young Karl was intellectually stimulated primarily by his father and his future father-in-law, Ludwig von Westphalen. It was from the latter that he “imbibed his first love for the “Romantic” School, and while his father read him Voltaire and Racine, Westphalen read him Homer and Shakespeare.” The fact that Marx dedicated his doctoral dissertation rather emotionally to Ludwig von Westphalen in 1841 demonstrates how important the latter was to him.|τόμος=1: 1818–1841}}</ref>

Απ' το 1830 ως το 1835, ο Μαρξ σπούδασε στο γυμνάσιο Φρίντριχ Βίλχελμ, ένα δημόσιο δευτεροβάθμιο σχολείο που προετοίμαζε τους μαθητές του για το πανεπιστήμιο. Εκεί σπούδασε με κάποιους καθηγητές, ορισμένοι από τους οποίους είχαν κριτική διάθεση απέναντι στο πολιτικό κατεστημένο, μεταξύ των οποίων ήταν και ο διευθυντής του σχολείου, Γιόχαν Χιουγκό Βύτενμπαχ.<ref>{{Παραπομπή|συγγραφέας=Michael Heinrich|έτος=2019|τίτλος=Karl Marx and the birth of modern society: the life of Marx and the development of his work|σελ=97|isbn=978-1-58367-735-3|τόπος=New York|εκδότης=Monthly Review Press|lg=http://libgen.rs/book/index.php?md5=CE9645B504370175EDDFD48581F413A6|απόφθεγμα=The towering presence of the Trier gymnasium was its director of many years, Johann Hugo Wyttenbach (1767–1848). He was also an archaeologist and founder of the Trier city library. In 1804, Wyttenbach was already director of the French secondary school; he remained director of the gymnasium until 1846. His thinking was strongly influenced by the Enlightenment; in his earlier years, he was an adherent of the French Jacobins. He maintained his liberal and humanistic ethos even under Prussian rule.|τόμος=1: 1818–1841}}</ref><ref name=":0">{{Παραπομπή|συγγραφέας=Michael Heinrich|έτος=2019|τίτλος=Karl Marx and the birth of modern society: the life of Marx and the development of his work|σελ=98-99|isbn=978-1-58367-735-3|τόπος=New York|εκδότης=Monthly Review Press|lg=http://libgen.rs/book/index.php?md5=CE9645B504370175EDDFD48581F413A6|απόφθεγμα=When the young Karl started gymnasium in 1830, Wyttenbach was sixty-three years old. Most teachers were considerably younger, and as can be gleaned from the fragmentary information of the surviving records, at least a few of them had rather critical attitudes toward the reigning social and political conditions and were observed with distrust by the Prussian authorities.

First and foremost to be named in this regard is Thomas Simon (1793– 1869), who taught French to Karl at the Tertia level. [...] He had “turned toward the concerns of the poor, neglected people,” since as a teacher he had seen daily that “it was not the possession of cold, filthy, minted money that makes a human being a human being, but rather character, disposition, understanding, and empathy for the weal and woe of one’s fellows” (quoted in Böse 1951: 11). In 1849, Simon was elected to the Prussian house of representatives, where he joined the left. His son, Ludwig Simon (1819–1872), also attended the gymnasium in Trier and took the Abitur exams a year after Karl. [Ludwig] was elected to the national assembly in 1848. As a result of his activities during the revolutionary years of 1848–49, the Prussian government brought multiple legal proceedings against him and convicted him in absentia to death, so that he had to emigrate to Switzerland.

Heinrich Schwendler (1792–1847), who taught French to Marx at the Obersekunda and Prima levels, was suspected in 1833 by the Prussian government of being the author of an insurgent leaflet; he was accused of “poor character” and of “familiar relationships to all the fraudulent minds of the local city.” In 1834, a ministerial commission warned of the “pernicious orientation” of Simon and Schwendler, and in 1835, the provincial school council regarded his dismissal as desirable, but could not find a sufficient reason (Monz 1973: 171, 178).

Johann Gerhard Schneeman (1796–1864) had studied classical philology, history, philosophy, and mathematics; he published numerous contributions on the archaeology of Trier. At the Tertia and Obersekunda levels, he taught Karl Latin and Greek. In 1834, Schneeman also participated in the singing of revolutionary songs at the Casino and was interrogated by the police as a result.|τόμος=1: 1818–1841}}</ref> Την εποχή εκείνη ο [[φιλελευθερισμός]] συνδέονταν με επαναστατικά ιδανικά και μια ρομαντική διάθεση προς τη [[Γαλλική επανάσταση]], πράγματα που η πρωσική κυβέρνηση τα αντιμετώπιζε με καχυποψία. Το γυμνάσιο της Τριέρης δεχόταν μόνο άρρενες μαθητές την εποχή εκείνη<ref>{{Παραπομπή|συγγραφέας=Michael Heinrich|έτος=2019|τίτλος=Karl Marx and the birth of modern society: the life of Marx and the development of his work|σελ=122|isbn=978-1-58367-735-3|τόπος=New York|εκδότης=Monthly Review Press|lg=http://libgen.rs/book/index.php?md5=CE9645B504370175EDDFD48581F413A6|απόφθεγμα=Marx was a student for six years. There are serious differences between student life then and as it exists today. Perhaps the most noticeable back then was that there were no female students or professors; universities were purely male institutions and would remain so for quite a while. Whereas in Switzerland women could enroll at the University of Zurich beginning in the 1860s, it wasn’t until the end of the nineteenth century that women were admitted as regular students to German universities.|τόμος=1: 1818–1841}}</ref> και εκεί ο Μαρξ μελέτησε τα αρχαία ελληνικά, τα λατινικά και τα γαλλικά.<ref name=":0" />

=== Πανεπιστήμιο ===
[[Αρχείο:Young Marx.png|thumb|175x175px|Ο Μαρξ το 1839]]
Μετά την αποφοίτηση με καλή σχολική επίδοση από το γυμνάσιο της Τριέρης, ο Μαρξ μπήκε στο πανεπιστήμιο, φοιτώντας για δυο εξάμηνα στο πανεπιστήμιο της Βόννης, από το 1835 ως το 1836. Ο πατέρας του αποδοκίμαζε την κατανάλωση αλκοόλ και το μποέμικο τρόπο ζωής που ασκούσε ο Μαρξ και τον έπεισε να μεταφερθεί στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου, που ήταν καλά καθιερωμένο και σε υψηλή εκτίμηση την εποχή εκείνη. Εκεί ο Μαρξ σπούδασε νομικά, ιστορία και φιλοσοφία και ολοκλήρωσε τις σπουδές του το 1841, με διδακτορική διατριβή πάνω στην επικουρική φιλοσοφία. Εκείνη την περίοδο η κοσμοθεωρία του Μαρξ ήταν ιδεαλιστική κατά το Χέγκελ και ο ίδιος ανήκε στον κύκλο των «Αριστερών Χεγκελιανών», μαζί με το [[Μπρούνο Μπάουερ]] και άλλους.<ref>[[Lenin]] (1914). ''Karl Marx: A brief biographical sketch with an exposition of Marxism.'' [https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1914/granat/ marxists.org link]</ref>

=== Μετέπειτα χρόνια ===
[[Αρχείο:Marx 1861.png|thumb|191x191px|Ο Μαρξ το 1861]]
Στα μετέπειτα χρόνια του, ο Μαρξ παρήγε ανθρωπιστικές μελέτες, παρά τις δυσκολίες στην προσωπική του ζωή, οι οποίες τον απέτρεψαν από το να ολοκληρώσει μεγάλο μέρος του έργου του.<ref>{{YouTube citation|url=https://youtu.be/lIUv-gsBb4o|κανάλι=[[Midwestern Marx]]|τίτλος=The Last Years of Karl Marx}}</ref><ref>{{Διαδικτυακή παραπομπή|συντάκτης=Carlos L. Garrido|τίτλος=Book Review: The Last Years of Karl Marx: An Intellectual Biography. By: Marcello Musto. Reviewed By: Carlos L. Garrido|url=https://www.midwesternmarx.com/articles/book-review-the-last-years-of-karl-marx-an-intellectual-biography-by-marcello-musto-reviewed-by-carlos-l-garrido|εφημερίδα=[[Midwestern Marx]]}}</ref> Το 1882, ο Μαρξ ταξίδεψε στην [[Αλγερία]] και έγραψε ότι οι ανισότητες και η υποτέλεια αποτελούν βδέλυγμα για όλους τους γνήσιους [[Ισλάμ|μουσουλμάνους]].<ref name=":02">{{Παραπομπή|συγγραφέας=[[Vijay Prashad]]|έτος=2017|τίτλος=Red Star over the Third World|chapter=Eastern Marxism|σελ=83|pdf=https://cloudflare-ipfs.com/ipfs/bafykbzacecu7gb2ei65us6ip3r2ugcgkblneqcftbm456mb6bzvprkbqk55qm?filename=Vijay%20Prashad%20-%20Red%20Star%20Over%20the%20Third%20World-LeftWord%20Books%20%282018%29.pdf|τόπος=New Delhi|εκδότης=LeftWord Books}}</ref>

== Παραπομπές ==