More languages
More actions
Φρίντριχ Ένγκελς Friedrich Engels | |
|---|---|
 Ο σύντροφος Ένγκελς το 1879 | |
| Γέννηση | 28 Νοέμβρη
1820 Μπάρμεν, Πρωσία |
| Θάνατος | 5 Αυγούστου 1895 (74 ετών) Λονδίνο, Αγγλία, Ηνωμένο Βασίλειο |
| Εθνικότητα | Γερμανική |
Ο Φρίντριχ Ένγκελς (28 Νοέμβρη 1820 – 5 Αυγούστου 1895), ήταν γερμανός φιλόσοφος, ιστορικός, πολιτικός επιστήμων και επαναστατικός σοσιαλιστής. Μαζί με το φίλο του και επί πολλά χρόνια συνεργάτη του Καρλ Μαρξ, ανέπτυξε την υλιστική επιστημονική προσέγγιση της ιστορίας και της οικονομίας, η οποία έμεινε αργότερα γνωστή ως Μαρξισμός.
Ο Ένγκελς ήταν ο πιο στενός φίλος και σύντροφος του Μαρξ, συνδημιουργός του διαλεκτικού υλισμού και του επιστημονικού σοσιαλισμού και συνσυγγραφέας του Μαρξ στο Κομμουνιστικό μανοφέστο· ένας από τους ιδρυτές της Κομμουνιστικής Λίγκας και της Διεθνούς Ένωσης Εργατών, ή αλλιώς Πρώτης Διεθνούς.
Πρώιμα χρόνια
Στο Μπάρμεν
Ο Ἐνγκελς γεννήθηκε στις 28 Νοέμβρη του 1820 στην πόλη του Μπάρμεν του Βασιλείου της Πρωσίας, μια κωμόπολη με λιγότερους από 40 χιλιάδες κατοίκους στην περιοχή της Ρηνανίας. Από τα εννέα συνολικά παιδιά (ο Ένγκελς είχε τέσσερα αδέλφια και τέσσερις αδελφές) ήταν ο μεγαλύτερος σε ηλικία γιός της Ελίζαμπετ φον Χάαρ και του Φρίντριχ Ένγκελς του πρεσβύτερου, κεφαλαιοκράτη και ιδιοκτήτη μιας αλυσίδας βαμβακουργείων. Ως εκ τούτου, είχε ορισμένα προνόμια στην παιδική του ηλικία. Οι γονείς του τον μεγάλωσαν σε ένα υποστηρικτικό και στοργικό, αλλά ταυτόχρονα συντηρητικοί και πιστά προτεσταντικό περιβάλλον. Η μόνη αξία που περιήλθε στον Ένγκελς από τους γονείς του ήταν αυτή της φιλανθρωπίας· ήταν ο μόνος από τα αδέρφια που δεν μπήκε εθελούσια στην οικογενειακή επιχείρηση και δεν υιοθέτησε την ίδια στενή συντηρητική κοσμοαντίληψη.[1]
Το 1828 ο Ένγκελς εγγράφτηκε σε δημοτικό σχολείο στο Μπάρμεν, στο οποίο και φοίτησε μέχρι την ηλικία των 14 ετών. Το σχολείο του ήταν θρησκευτικό, και ο πατέρας του ήταν μέλος του διοικητικού συμβουλίου. Το 1834 εγγράφτηκε στο ευαγγελικό Γυμνάσιο (σχολείο μέσης εκπαίδευσης) στη γειτονική κωμόπολη του Έλμπερφελντ, όπου θα προετοιμαζόταν για τον μελλοντικό του ρόλο ως συνεχιστή της οικογενειακής επιχείρισης. Το σχολείο αυτό ήταν από τα καλύτερα στην Πρωσία και, για το διάστημα που φοιτούσε εκεί ο Ένγκελς, του παραχωρήθηκε στέγαση από τον προσωρινό διευθυντή του σχολείου Χάντσκε. Στο σχολείο ο Ένγκελς άρχισε να αποκλίνει σταδιακά από την πατρική του ιδεολογία, καθώς είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις επιστήμες και τα έργα των φιλοσόφων, ενώ ήταν καλός και στις γλώσσες.[2]
Σκοπός του Ένγκελς ήταν να πάρει απολυτήριο από τη μέση εκπαίδευση (Abitur) και να συνεχίσει στο πανεπιστήμιο σπουδάζοντας πολιτική οικονομία ή κάτι παρεμφερές, αλλά -προς δική του απογοήτευση- μόλις εννιά μήνες πριν τις τελικές εξετάσεις ο πατέρας του αποφάσισε να διακόψει τις σπουδές του ώστε να αρχίσει την εκπαίδευση για τη δουλιά. Το Σεπτέμβρη του 1837 ο Ένγκελς γίνεται κατώτερο στέλεχος στην επιχείρηση του πατέρα του όπου γίνεται η «σκιά» του και τον συνοδεύει με χαρά στα επιχειρηματικά του ταξίδια στο Λονδίνο, στο Άμεστερνταμ και στο Ρότερνταμ. Ο Ένγκελς ο πρεσβύτερος είχε μεγαλειώδη σχέδια για την οικογενειακή επιχείρηση των Έρμεν & Ένγκελς και ήθελε να αναδείξει τον Ένγκελς το νεότερο ως ηγέτη και να τον βάλει να μάθει όχι μόνο γενικές επιχειρηματικές δεξιότητες, αλλά επίσης ευρωπαϊκές μεθόδους κλωστοϋφαντουργίας και μάρκετινγκ. Η έλλειψη ενδιαφέροντος για την επιχειρηματικότητα από πλευράς του Ένγκελς ήταν ένα προσωπικό συναίσθημα που ο πατέρας του επέλεξε να αγνοήσει, και έτσι ο Ένγκελς αναγκάζονταν να του κρύβει τον ενθουσιασμό του για την ποίηση και το ενδιαφέρον του για τα έργα του Φέρντιναντ Φράιλιγκρατ.[3]
Στο Μπρέμεν
Τον Ιούλη του 1838 ο Ένγκελς στέλνεται στο Μπρέμεν της Βόρειας Γερμανίας για να ολοκληρώσει τη μαθητεία του σε έναν εμπορικό οίκο ιδιοκτησίας του πρόξενου Χάινριχ Λόιπολντ. Ο Ένγκελς βρίσκει μεγάλο μέρος της δουλιάς βαρετό και διασκεδάζει τον εαυτό του στέλνοντας χιουμοριστικά γράμματα στους φίλους και τα αδέλφια του και ακολουθώντας τα φιλολογικά του ενδιαφέροντα. Στο Μπρέμεν ο Ένγκελς εκτίθεται στην φτώχια της πόλης και οι απόψεις του συνεχίζουν να αναπτύσσονται σιγά-σιγά, ξεπροβάλλοντας ισχυρά ρεπουμπλικανικά αισθήματα, μίσος για τη μοναρχία και πάθος για ρήξη με τη θρησκευτική του ανατροφή. Το 1839 δημοσιεύει το πρώτο του δημοσιογραφικό έργο στο Telegraph für Deutschland χρησιμοποιώντας ψευδώνυμο, όπου αποτιμά κριτικά ένα έργο του γερμανού φιλοσόφου Καρλ Γκούτζκοφ, κάτι που του επέτρεψε να συνεχίσει να αρθρογραφεί για το συγκεκριμένο έντυπο.[4]
Ο Ένγκελς γνώριζε ήδη έντονα την ύπαρξη κοινωνικών σχέσεων και θα έγραφε ένα άρθρο για την αβέβαιη κοινωνική θέση της γερμανικής αγροτιάς στο έντυπο Morgenblatt für gebildete Leser. Το 1839 ο Ένγκελς ήδη ζητούσε επαναστατική δράση και την λαϊκή συμμετοχή στην κρατική εξουσία, όπως επίσης την κατάργηση της λογοκρισίας, ειδικά προνόμια για την αριστοκρατία και πλήρη δικαιώματα για τους Εβραίους. Στην ηλικία των 20, ο Ένγκελς συμμετείχε ενεργά σε πολιτιστικές αναζητήσεις και αθλήματα, σπούδαζε μουσική με ιδιαίτερο πάθος για τον Μπετόβεν, όπως επίσης και μια πληθώρα από ξένες γλώσσες, μεταξύ των οποίων τα αγγλικά, τα γαλλικά, τα ολλανδικά, τα ιταλικά, τα ισπανικά, τα πορτογαλικά[5] και τα ρωσικά.[6]
Όσο πλησίαζε η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία, και ενώ η επιρροή του πατέρα του τού επέτρεπε να αποφύγει την υπηρεσία στο στρατό, ο Ένγκελς ήταν ανυποχώρητος για το γεγονός ότι θα υπηρετούσε όπως όλοι οι άλλοι και παρουσιάστηλε με ακρίβεια στο γραφείο στρατολογίας του Μπάρμεν, όπου τον τοποθέτησαν στο πυροβολικό. Ενώ περίμενε να στρατολογηθεί, ο Ένγκελς συνέχισε να συνοδεύει τον πατέρα του σε επιχειρηματικά ταξίδια στο εξωτερικό ενώ παράλληλα δούλευε για τη μαθητεία του. Ο Ένγκελς είχε άφθονο χρόνο για να γράψει και να διαβάσει και εκδίδει το πρώτο του βιβλίο: Η ζωή, ο χαρακτήρας και η φιλοσοφία του Οράτιου — ένας διάλογος. Στα τέλη του Μάρτη του 1841 ο Ένγκελς ολοκλήρωσε τη μαθητεία του και εγκατέλειψε το Μπρέμεν, αφού νίκησε σε δυο μονομαχίες μέσα σε 4 βδομάδες.[7]
Στρατιωτική θητεία
Προς τα τέλη του Σεπτέμβρη του 1841 ο Ένγκελς ταξίδεψε στο Βερολίνο για να παρουσιαστεί για την στρατιωτική του θητεία την πρώτη του Οχτώβρη. Εγκαταστάθηκε στους στρατώνες του Kupfergraben, σε μικρή απόσταση από το Πανεπιστήμιο Φρίντριχ Βίλχελμ του Βερολίνου (σημερινό Πανεπιστήμιο Χάμπολντ) όπου ο Ένγκεςλς θα ξόδευε μεγάλο μέρος του χρόνου του. Ο Ένγκελς αντιπαθούσε το Βερολίνο και παρόλο που στην αρχή αντιστεκόταν στα συναισθήματά του, στη συνέχεια εγκαταστάθηκε σε ιδιωτικό κατάλυμα με τα χρήματα του πατέρα του και εκμεταλλεύτηκε τις άδειες για να μπορέσει να συνεχίσει τις σπουδές του. Σύντομα, ο Ένγκελς βαρέθηκε τόσο πολύ το συνεχόμενο περπάτημα στη Schossplatz (η οποία, ειρωνικά, πήρε το όνομα ‘Marx-Engels Platz’ επί της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας) που απέκτησε ένα σκύλο σπανιέλ ονόματι Namenloser (Ανώνυμος) στον οποίο έμαθε να γρυλίζει όποτε ο ίδιος έλεγε «να ένας αριστοκράτης!».[8]
Παρά την ατιπάθειά του για τη στρατιωτική ζωή, την αποδέχτηκε με επιμέλεια και την αξιοποίησε ως μια ευκαιρία να αποκτήσει σημαντικές στρατιωτικές γνώσεις που χρησιμοποίησε σε μεγάλο βαθμό αργότερα στη ζωή του. Ωστόσο, έμαθε πολλά περισσότερα από το πανεπιστήμιο, παρακολουθώντας διαλέξεις όποτε μπορούσε να βρει ευκαιρία παρόλο που δεν ήταν εγγεγραμμένος ως φοιτητής και ζητώντας σημειώσεις από άλλους φοιτητές για μαθήματα που δεν είχε τη δυνατότητα να παρακολουθήσει. Ο Ένγκελς ήταν ιδιαίτερα ενθουσιασμένος για τις ιδέες του Χέγκελ, για τις θεωρίες του πάνω στη διαλεκτική, αλλά ο Ένγκελς ανήκε στην κατηγορία των νέων χεγκελιανών που απέρριπταν τον ιδεαλισμό του Χέγκελ και την πίστη του στο Θεό, μια θέση εμπνευσμένη από τις αναγνώσεις του υλιστή φιλοσόφου Λούντβιχ Φόιερμπαχ.[9]
Η κατανόηση που είχε ο Ένγκελς για τη φιλοσοφίας ήταν αρκετά προχωρημένη για άτομα της ηλικίας του και τα ανώνυμα φυλλάδιά του που απέρριπταν τις κριτικές του ιδεαλιστή Σέλλινγκ στις απόψεις του Χέγκελ του απέδωσαν πολλούς επαίνους. Οι ριζοσπαστικές του κλίσεις σύντομα ξεπέρασαν αυτές των νέων χεγκελιανών και άρχισε να αρθρογραφεί για το έντυπο Rheinische Zeitung, το οποίο υιοθετούσε θέσεις ολοένα και πιο κοντά στο σοσιαλισμό. Τον Οχτώβρη του 1842 ο Ένγκελς ολοκλήρωσε την στρατιωτική του θητεία και επέστρεψε στο Μπάρμεν, αφού πρώτα επιστέφθηκε την πόλη της Κολωνίας, η οποία ήταν καθ' οδόν, στην οποία στεγάζονταν τα γραφεία της Rheinische Zeitung. Εκεί ο Ένγκελς γνώρισε τους Ρέιβ, Χες και Ρούτενμπεργκ, εκδότες του εντύπου. Ο Χες ειδικά είχε μείνει εντυπωσιασμένος από τον Ένγκελς και χάρη στη δική του επιρροή ο Ένγκελς εναγκαλίζει τον κομμουνισμό. Πίσω στο Μπάρμεν ο πατέρας του Ένγκελς είχε ακούσει για το ριζοσπαστισμό του γιού του και είχε αποφασίσει να τον στείλει στο Μάντσεστερ της Αγγλίας για να συνεχίσει την επιχειρηματική του εκπαίδευση. Ο Ένγκελς αναχώρησε για το Μάντσεστερ το Νοέμβρη του 1842, αλλά σταμάτησε καθ' οδόν στην Κολωνία για να προσφερθεί να γίνει ανταποκριτής του εντύπου στην Αγγλία. Εκεί ο Ένγκελς γνωρίζει για πρώτη φορά το Μαρξ· η συνάντηση ήταν ψυχρή και ο Μαρξ έμεινε ανεντυπωσίαστος από τον Ένγκελς, τον οποίο είχε θεωρήσει ότι ήταν ακόμη νεοχεγκελιανός.[10]
- ↑ John Green (2008). Engels: A Revolutionary Life: A Biography of Friedrich Engels. «A wild seed» (σσ. 14-18). Artery Publications. ISBN 978-0-9558228-0-3 [LG]
- ↑ John Green (2008). Engels: A Revolutionary Life: A Biography of Friedrich Engels. «A wild seed· Early boyhood» (σσ. 20-22). Artery Publications. ISBN 978-0-9558228-0-3 [LG]
- ↑ John Green (2008). Engels: A Revolutionary Life: A Biography of Friedrich Engels. «A wild seed· Early boyhood» (σσ. 22-24). Artery Publications. ISBN 978-0-9558228-0-3 [LG]
- ↑ John Green (2008). Engels: A Revolutionary Life: A Biography of Friedrich Engels. «A wild seed· Flying the nest» (σσ. 25-27). Artery Publications. ISBN 978-0-9558228-0-3 [LG]
- ↑ John Green (2008). Engels: A Revolutionary Life: A Biography of Friedrich Engels. «A wild seed· Flying the nest» (σσ. 28-30). Artery Publications. ISBN 978-0-9558228-0-3 [LG]
- ↑ Βλαντίμιρ Λένιν (1895). Frederick Engels. [MIA]
- ↑ John Green (2008). Engels: A Revolutionary Life: A Biography of Friedrich Engels. «A wild seed· Flying the nest» (σσ. 31-34). Artery Publications. ISBN 978-0-9558228-0-3 [LG]
- ↑ John Green (2008). Engels: A Revolutionary Life: A Biography of Friedrich Engels. «Soldiering for the King» (σσ. 35-37). Artery Publications. ISBN 978-0-9558228-0-3 [LG]
- ↑ John Green (2008). Engels: A Revolutionary Life: A Biography of Friedrich Engels. «Soldiering for the King» (σσ. 37-43). Artery Publications. ISBN 978-0-9558228-0-3 [LG]
- ↑ John Green (2008). Engels: A Revolutionary Life: A Biography of Friedrich Engels. «Soldiering for the King» (σσ. 42-47). Artery Publications. ISBN 978-0-9558228-0-3 [LG]