Ο όρος ταξική πάλη αναφέρεται στην αντιπαράθεση και σύγκρουση μεταξύ κοινωνικών τάξεων που η οικονομική κατάσταση και τα υλικά τους συμφέροντα είναι αντίθετα ή δεν συμπίπτουν. Αποτελεί τον κύριο τρόπο επίλυσης της αντίθεσης μεταξύ της υπάρχουσας κοινωνικής διαστρωμάτωσης και των αναπτυσσόμενων παραγωγικών δυνάμεων και σχέσεων παραγωγής, το περιεχόμενο και την κινητήρια δύναμη της ιστορίας όλων των ανταγωνιστικών κοινωνικών σχηματισμών.[1]
Η ταξική πάλη προκύπτει σε μια ταξική κοινωνία αρχικά μεταξύ των δυο βασικών τάξεων της διαστρωμάτωσης, όπως μεταξύ φεουδαρχών και χωρικών στις φεουδαρχικές κοινωνίες και μεταξύ αστών και προλετάριων στις καπιταλιστικές κοινωνίες. Η μετάβαση από το ένα κοινωνικοοικονομικό σύστημα σε ένα άλλο συντελείται μέσα από μια κοινωνική επανάσταση.[1]
Το προλεταριάτο διεξάγει την ταξική πάλη με τρεις βασικές μορφές:[1]
- Την οικονομική (πάλη για αύξηση των ημερομησθίων, περιορισμό της εργάσιμης μέρας κ.ά.)
- Την πολιτική (πάλη για την εγκαθίδρυση και στερέωση της εξουσίας του προλεταριάτου)
- Την ιδεολογική (πάλη ενάντια στην αστική και ρεφορμιστική ιδεολογία, για τη διάδοση της σοσιαλιστικής ιδεολογίας στις μάζες των εργαζομένων)
Στόχος της προλεταριακής πάλης είναι η εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου, στις συνθήκες της οποίας η ταξική πάλη συνεχίζεται με νέες μορφές, αποβλέποντας μεταξύ άλλων στην συντριβή της αντίστασης των εκμεταλλευτών, την σοσιαλιστική διαπαιδαγώγιση της αγροτιάς και των άλλων μη προλεταιρακών εργαζόμενων μαζών και τη διαμόρφωση νέας πειθαρχίας της εργασίας.[1]
Με την εμφάνιση του σοσιαλισμού άρχισε η αντιπαράθεση και η πάλη των δύο αντίθετων κοινωνικών συστημάτων. Οι σχέσεις μεταξύ των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού και των καπιταλιστικών κρατών ανάγουν την εργατική ταξική πάλη σε διεθνές επίπεδο.